Gençlik yıllarımda Dj'lik yapmıştım. Profesyonelce. İlk başladığım sıralar benden daha usta DJ'lerin yanında işin lisanını öğrenmeye çalışıyorum, her işte olduğu gibi. O yıllarda (80'leri kastediyorum) yabancı kelimeler çok fazla Türkçe'ye girmemiş ancak kullanıldığında pek havalı olurdu. E bizde DJ'liğe niyet ettik ya, hani zaten havalı bir iş, aklımızda en kalan teknik terim 'Feedback' oldu. Fiili olarak 'geri besleme' anlamına geliyor. Bizde zaten o anlamda kullanıyorduk. Disko ve klüplerde hoparlörler için kullanılan bir terim. Detaya girmeye gerek yok, herkesi ilgilendirmeyecek bir konu eminim. Ama o dönemlerde benim için önemli olan konu, bu yaşlarımda ki profesyonel mesleki kariyerimde de önemli bir yer teşkil etmesi bu kelimeyi biraz daha dikkate almam gerektiği işaretini verdi bana. Algılarımı açıp gözlemlere başlayınca insan gelişiminde çok değerli birşey olduğunun bir kez daha farkına vardım.

Bu kelimenin bir de isim hali var 'geri bildirim'.

Koçluk eğitimlerim sırasında geri bildirim çalışmaları yapılırken daha evvel bu bakış açısından hiç değerlendirmemişim. Öncesinde çalıştığım diğer yerlerde olsun, aldığım hizmet sonrası talep edilen kurumsal bir sistem olsun ya da karşılaştığım herhangi bir internet sayfasındaki matbu bir fonksiyon olarak gözümün önünden geçerdi.Meğer ne kadar önemli bir şeymiş.

Geri bildirim...

Dediğim gibi bizi ilgilendiren isim hali. Bir iletişim platformunda, beşeri ilişkilerde, yönetsel işlevlerde, odaklanılmış bir proje çalışmasında ve/veya kişisel gelişim amaçlı tüm çalışmalarda temel yapı taşı olarak yürürlükte olması gereken bir işlem diye kısaca özetleyebiliriz. Bunlar ve türevleri gibi çalışmalar, performans artırmak, farkındalık yaratmak, hedefe odaklanmak, daha ileriye gitmek üzerine olduğundan geri bildirim şart. Olumlu ya da olumsuz sizin haricinizde başka bir bakış size bilgiler vermeli.

Geri bildirim alabilmek önemli olduğu kadar, verebilmek de çok önemlidir. Destekleyici ve ilerlemeye yöneliktir. Kırıcı ve küçük gören bir üslupta değil, yapıcı koşullarda gerçekleşmelidir. Neden verildiğinden ziyade, verilen geri bildirimin içeriği çok önemlidir. Çünkü aslolan zaten içeriğidir. Değişim ve gelişim bu sayede başlangıç gösterecektir.

Hatta daha da profesyonel açıdan ele alırsak 'Johari Penceresi' diye adlandırılan bir teknik vardır. Joseph Luft ve Harrington Ingham adlı iki psikolog tarafından ortak geliştirilmiş bir tekniktir. Geri bildirimi psikolojik bir teknikle yapılandırmışlardır.

Johari Penceresi dört ana alandan oluşmaktadır.

* Açık Alan; kişinin varolan davranışlarının, takındığı tavırın, bilgisinin kısacası kişi ile ilgili herşeyin hem kendisinin farkında olduğu hem de bulunduğu sosyal çevrenin açıkca gördüğü ve bildiği alandır. Şeffatır, nettir.

* Bilinmeyen Alan; kendinin ve başkalarının bilmediği alandır. Kendisi bilmediği için başkasınında bilmesine gerek yok, bu yüzden üzerinde durmaya gerek duyulmamasının gerektiğinin düşünüldüğü alandır ki, koçlukta aslen bu alan üzerinde çok durulan bir penceredir. Çünkü burada yüksek bir potansiyel olabilir.

* Gizli Alan; kişinin kendisinin bildiği ancak başkaları tarafından bilinmesini istemediği için sakladığı alan. Güven ilişkisi sağlandığı takdirde açılmaya meyilli bir penceredir.

* Kör Alan; kişinin kendisi ile ilgili bilmediği fakat başkaları tarafından bilinen alandır. Bu alanda yapılacak çok hasas bir geri bildirim çalışması ile kişinin farkındalığı desteklenebilir. Zira bu alanda bireyin kalıplaşmış inançları, alışkanlıkları ve davranışları bulunmaktadır. Değişimi kabul etmiş ve bu konuda istekli olamalıdır. Çünkü alacağı geri bildirimler onun inançlarını ve alışkanlıklarını tekrar gözden geçirmesini gerektirebilir.

Bir örnekle açıklayalım: Yönetim şeklinizi siz çok beğeniyorsunuz ancak bu yönetim çalışanlarınızın ve/veya takımınızın performansını dolayısıyla işinizin/şirketinizin/projenizin başarı grafiğini olumsuz etkiliyor olabilir. Bu durumda bir takım değişikliklere, yenilenmelere ve önlemlere ihtiyaç duyabilirsiniz. Tabi bunu tersi de olabilir, yani herşey grafiğin yükselmesi yönünde de seyir gösteriyor olabilir. Böyle bir durumda da çok fazla mevcut durumu bozmadan gitmenin daha akıllıca olacağının farkına varırsınız. Bütün bu kararları verebilmek için geri bildirim şart ve bu geri bildirimi profesyonelce, dürüstçe karşılamakta çok önemli. Eğer bu geri bildirimleri istekli ve bilinçli kullanan şirketler ve yöneticiler kim diye sorarsanız, başarılı, markalaşmış ve müşteri memnuniyeti en çok olan şirketler diye size bir tüyo verebilirim.

Bir başka örneği de bireysel gelişimden verelim; kendinizi uzlaşmacı, pozitif, uyumlu biri olarak görüyor olabilirisiniz. Fakat sosyal veya iş ortamınızda istediğiniz karşılığı bulamıyorsunuz. Bu da sizi biraz tepkisel biri haline getiriyor. Peki öyle misiniz? Gerçekten uyumlu, barışçıl biri misiniz? Sizin bilmediğiniz fakat dışarıdan net olarak farke edilen başka bir şeyler mi var? Belki de davranışlarınız sizin bildiğiniz dışında çevrenizden farklı bir şekilde algılanıyor. Acaba size biri geri bildirimde bulunsa ne olur? Sizce bu bir eleştiri mi, sizden bıkmışlık mı, sıkılmışlık mı yoksa sizin kendinizde ki bazı gözden geçirmeniz için gereken bir hediye mi? Evet hediye dedim. Çünkü, bu geri bildirimleri profesyonelce sunmak için anlaşmalar karşılığında ciddi çalışmalar yapılmaktadır. Bunun için bir çok eğitim alınıp, hatırı sayılır mesailer harcanmakta doğal olarak.

Görüldüğü üzere, DJ'lik yaparken insanları rahatsız etmemek için nahoş ses olan geri beslemeden kaçındığım günlerden, tam tersi insanları geliştirmek için üzerinde özel eğitim aldığım bilimsel boyutlarıda olan bir geri bildirime dönüştü. Sonuçta ikisi de fiidbek :)

Eğitimlerimiz esnasında bunun arkadaşlarımız arasında bir hediye olarak kullanılabileceği konusunda biraz isteksiz bir kabullenme yaşadım. Ancak daha sonra üzerine çok düşündüğüm zaman, bundan daha güzel bir hediye olabilir mi? Düşünsenize yaptığınız herşeyi, her davranışı, takındığınız her tavrı siz kendi aynanızdan bakarak sübjektif olarak güzel ve uygun buluyorsunuz ama etkileşim alanında bulunduğunuz evreninizde insanlar sizi böyle görmüyor. Hatta belki daha da itici buluyor. Bu yüzden sizinle ihtiyacınız olan iletişimi yeteri kadar kurmuyor. Anlam veremiyorsunuz ve çoğunlukla da karşınızdakini suçluyorsunuz. Peki gerçekten öyle mi? Bir geri bildirim ile yaşayacağınız bir farkındalık ve hayatınızda yapacağınız yeni düzenlemeler, alacağınız bir takım pozitif kararlar belki de uzun zamandır beklediğiniz ve kovaladığınız ivmeyi kazandıracak size. Evet daha örnekleri çok ama çok fazlalaştırabiliriz.

Özellikle insani değerlerin ve insan gelişimine son derece önem verilen bu yüzyılda gerçekten bireysel ve kurumsal olarak ajandaya alınması gereken kıymetli bir uygulama. İşte geri bildirim bu yüzden bir hediye. Sizin ilerlemeniz için sizin göremediğiniz, farketmediğiniz herşeyi size düzeltmeniz için ya da yaptığınız pozitif herşeye devam etmeniz için motivasyonunuzu artırmanız için sunulan bir hediye. Bence çok kıymetli.

Bunu biraz daha günlük hayatımıza geçirirsek, en azından yakın çevremizde sıklıkla ve uygun koşullarda kullanırsak herkes bir adım daha ileri gider, ilişkilerin tahammül derecesi bir o kadar daha artar böylece toplumun mutluluk seviyesi yükselir. Mutlu toplum, barış içinde yaşar, üretir, keşfeder, başarır. Çünkü uğraşacak başka şeyi kalmaz.

N'olur geri bildirim verin ve alın. Profesyonelce ya da değil.

Eğer biri size böyle bir hediye veriyorsa sizi çok umursuyor ve size değer veriyor demektir. Ona kızmayın, gücenmeyin, alınmayın. Asıl geri bildirimde bulunmayandan korkun! Neden mi? Sizin yaptığınız hatalara devam etmenizi istiyordur :J

Cem Galip KAHVECİ, PCC